Η Μίλητος ήταν αρχαία ελληνική πόλη της Ιωνίας χτισμένη στις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας (στην περιοχή που σήμερα αποτελεί την Επαρχία Αϊδινίου της Τουρκίας), κοντά στις εκβολές του Μαιάνδρου ποταμού. Η περιοχή κατοικοίτο από την Εποχή του Χαλκού.
Η Μίλητος αποτέλεσε μία από τις δώδεκα Ιωνικές πόλεις της Μικράς Ασίας. Το σχέδιο πόλεως της Μιλήτου που έμοιαζε με σχάρα, σχεδιάστηκε από τον Ιππόδαμο, και έγινε το βασικό σχέδιο πόλεως για τις Ρωμαϊκές πόλεις. Η πόλη απετέλεσε στα αρχαία χρόνια λιμάνι, πριν προσχωθεί από τον Μαίανδρο.
Σύμφωνα με μία αρχαία παράδοση, το 1500 π.Χ., άποικοι από την Κρήτη αποίκησαν τη Μίλητο. Κατά τον 7ο και τον 6ο π.Χ. αιώνα, η Μίλητος είχε γίνει θαλάσσια αυτοκρατορία, έχοντας ιδρύσει μία σειρά από αποικίες. Κατά τον 7ο αιώνα π.Χ. συγκρούστηκε με τους Λυδούς η οποίοι προσπαθούσαν να επιβληθούν στις Ιωνικές πόλεις. Οι Λυδοί εισέβαλαν στην Μίλητο αρχικά το 624 π.Χ. με αποτέλεσμα να ξεσπάσει ο Μιλησιακός πόλεμος είχε διάρκεια 13 χρόνια και τελείωσε με συνθήκη ειρήνης μεταξύ των Μιλησίων και των Λυδών. Στα τέλη του 6ου αιώνα η Μίλητος πέρασε υπό Περσική κυριαρχία έως το 479 π.Χ., όταν οι Πέρσες ηττήθηκαν από τους Έλληνες. Οι αποικίες των Μιλησίων αποίκων εκτείνονταν σε όλον το χώρο της σημερινής Τουρκίας φτάνοντας μέχρι την Κριμαία.
Η Μίλητος υπήρξε σπουδαίο κέντρο φιλοσοφίας και επιστημών, όπου γεννήθηκαν και έζησαν πνεύματα όπως ο Θαλής, ο Αναξίμανδρος και ο Αναξιμένης. Γύρω στο 600 π.Χ ο Θαλής ίδρυσε στην Μίλητο την Σχολή της Ιωνίας.
Το 334 π.Χ., η πόλη απελευθερώθηκε από την Περσική κυριαρχία από τον Αλέξανδρο το Μέγα.
Η Καινή Διαθήκη μνημονεύει τη Μίλητο ως την πόλη όπου ο απόστολος Παύλος συνάντησε τους Πρεσβυτέρους της Εκκλησίας της Εφέσου πριν την σύλληψη και μεταγωγή του στη Ρώμη για δίκη, καθώς επίσης ως την πόλη όπου ανέρρωσε ο Τρόφιμος, ένας από τους συνοδούς του Παύλου.
Στην επικράτεια της Μιλήτου ανήκε το σημαντικό ιερό και μαντείο Δίδυμα, που βρισκόταν δεκαεπτά χιλιόμετρα νότια της πόλης. Το μαντείο διοικούταν μέχρι την Περσική κατάκτηση από μία τοπική οικογένεια, την οικογένεια των Βραγχιδών ενώ με την επαναλειτουργία του την ελληνιστική εποχή την διοίκηση είχε πλέον η πόλη της Μιλήτου η οποία εξέλεγε και τους ιερείς.
Η Μίλητος πρωταγωνίστησε κατά τον δεύτερο ελληνικό αποικισμό. Ίδρυσε πολυάριθμες αποικίες, εκ των οποίων οι περισσότερες στη Μαύρη Θάλασσα κατά τον 7ο αιώνα π.Χ. Οι Μιλήσιοι ίδρυσαν στις δυτικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας τις πόλεις: Απολλωνία Ποντική, την μετέπειτα Σωζόπολη, την Οδησσό, στην θέση της σημερινής Βάρνας, την Ίστρο, στις εκβολές του Δούναβη, τον Τύρα λίγο βορειότερα και την Ολβία στις εκβολές του Μπουγκ ή του Δνείπερου. Αποίκησε επίσης την περιοχή της Κριμαίας και της Αζοφικής θάλασσας ιδρύοντας τις αποικίες Παντικάπαιον, Φαναγορεία, Θεοδοσία, Χερσόνησος και την πιο απομακρυσμένη απ' όλες Ταναΐδα.
Στην περιοχή του Καυκάσου ίδρυσε τις πόλεις Πιτυούς, Διοσκουριάδα και Φάσις, ενώ στις νότιες ακτές της Μαύρης Θάλασσας ίδρυσε την Σινώπη που έγινε βάση για νέες αποικίες στην περιοχή, την Αμισό και την Τραπεζούντα. Η Μίλητος αποίκησε επίσης τα στενά του Ελλήσποντου και την Προποντίδα. Στα στενά του Ελλήσποντου ίδρυσε την Άβυδο, την Λάμψακο και την Καρδία ενώ στην Προποντίδα, ίδρυσε τις πόλεις Κύζικο, Κίο, Αρτάκη και Ολβία Βιθυνίας. Άλλη σημαντική αποικία των Μιλήσιων ήταν η Ναύκρατις στην Αίγυπτο, αποικία που ίδρυσαν γύρω στο 630 π.Χ. όταν ο Φαραώ Απρίης παραχώρησε στους Μιλήσιους μία περιοχή στο Δέλτα του Νείλου για να ιδρύσουν εμπορική βάση.
