Το Ξενοδοχείο «Γκραντ Οτέλ Εβρόπα» (ρωσικά: Гранд Отель Европа; αγγλικά: Grand Hotel Europe) είναι το παλαιότερο και πιο ιστορικό ξενοδοχείο της Αγίας Πετρούπολης στη Ρωσία και ένα από τα μεγαλύτερα και πιο μεγαλοπρεπή ξενοδοχεία του 19ου αιώνα σ’ όλη την Ευρώπη. Βρίσκεται στη συμβολή της Οδού Μιχαϊλόφσκαγια (Mikhailovskaya) με την περίφημη λεωφόρο Νιέφσκι Προσπέκτ (Nevsky Prospekt), πίσω ακριβώς από την Πλατεία των Τεχνών και το Ρωσικό Μουσείο.
Το ιστορικό ξενοδοχείο «Γκραντ Οτέλ Εβρόπα» της Αγίας Πετρούπολης κατασκευάστηκε μεταξύ 1873 και 1875 σε σχέδια του ελβετικής καταγωγής Ρώσου αρχιτέκτονα Λούντβιχ Φοντάνα (Ludwig Fontana, 1824 – 1894). Τo ξενοδοχείο εγκαινιάστηκε στις 28 Ιανουαρίου του 1875.
Η εντυπωσιακή πρόσοψη του ξενοδοχείου, που εκτείνεται μέχρι τη λεωφόρο Νιέφσκι, κοσμείται με μεγαλοπρεπείς Άτλαντες και έχει σχεδιαστεί σε νεο-μπαρόκ ύφος από τον αρχιτέκτονα Κάρλο Ρόσσι (Carlo Rossi).
Το ξενοδοχείο, με τις παρεμβάσεις που έκανε κατά τη δεκαετία του 1910 ο σουηδικής καταγωγής Ρώσος αρχιτέκτονας Φιόντορ Λίντβαλ (Fyodor Lidval, 1870 – 1945), σε συνεργασία και με τον αρχιτέκτονα Λέον Μπενουά (Leon Benois), απέκτησε μοντέρνο ύφος και χαρακτήρα αρχιτεκτονικής αρ – νουβό. Ο μοντέρνος εσωτερικός διάκοσμος με τα εξαιρετικής τέχνης βιτρώ, που σχεδίασε το 1905 ο Λ. Ν. Μπενουά, προσδίδουν στο ξενοδοχείο την αυθεντικότητα που είχε κατά τα τέλη του 19ου αιώνα.
Ριζικά ανακατασκευάστηκε το ξενοδοχείο από το 1989 ως το Δεκέμβριο του 1991, οπότε και απέκτησε τη σημερινή μορφή του. Το πολυτελές εστιατόριο του ξενοδοχείου, το «Europe Restaurant», όπως και το διάσημο καφέ του, είναι και σήμερα, όπως σε παλαιότερες εποχές, χώρος συνάντησης των διανοούμενων και καλλιτεχνών της Αγίας Πετρούπολης.
Το ξενοδοχείο «Γκραντ Οτέλ Εβρόπα» της Αγίας Πετρούπολης έχει φιλοξενήσει στη διάρκεια της υπερεκατονταετούς ιστορίας του προσωπικότητες από όλο τον κόσμο: μέλη βασιλικών οικογενειών, ηγέτες κρατών, πολιτικούς αρχηγούς, συγγραφείς και καλλιτέχνες.
Στο ξενοδοχείο αυτό πέρασε το μήνα του μέλιτος ο Ρώσος συνθέτης Πιότρ Τσαϊκόφσκι. Στο περίφημο εστιατόριο του δείπνησε ο Τζορτζ Μπέρναρντ Σω με τον Μαξίμ Γκόρκι. Εδώ δειπνούσε και ο Γκριγκόρι Ρασπούτιν, ενώ για τον Ιβάν Τουργκένιεφ δεν υπήρχε ωραιότερο μέρος για να δειπνήσει κανείς σ’ όλη την Αγία Πετρούπολη. Και ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι ήταν τακτικός επισκέπτης του.
Όπως προκύπτει από το «βιβλίο φιλοξενούμενων» (guest book) του ξενοδοχείου, κατά την περίοδο από το 1875, που άνοιξε το ξενοδοχείο, μέχρι το 1989, που κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, διέμειναν στο «Γκραντ Οτέλ Εβρόπα», μεταξύ άλλων, ο βασιλιάς της Σουηδίας Γουσταύος ο Ε΄, οι συγγραφείς Ιβάν Μπούνιν, Μαξίμ Γκόρκι, Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι, Ιβάν Τουργκένιεφ, Τζων Ντος Πάσος και Τζορτζ Μπέρναρντ Σω, ο Ρώσος ζωγράφος Ι. Κ. Αϊβαζόφσκι, η Ναντέζντα Κρούπσκαγια, γυναίκα του Λένιν, ο Γκριγκόρι Ρασπούτιν, οι συνθέτες Σεργκέι Προκόφιεφ, Κλωντ Ντεμπυσσύ, Ντμίτρι Σοστακόβιτς, Ιγκόρ Στραβίνσκι και Πιοτρ Τσαϊκόφσκι, ο Αμερικανός αστροναύτης Νηλ Άρμστρονγκ, ο Έλληνας τραγουδιστής Ντέμης Ρούσος, η Ρωσίδα χορεύτρια Άννα Πάβλοβα.
Ανάμεσα στους διάσημους επισκέπτες μετά το 1991 περιλαμβάνονται: ο βασιλιάς Χάραλντ και η βασίλισσα Σόνια της Νορβηγίας, η βασίλισσα της Ολλανδίας Βεατρίκη, η βασίλισσα Ελισάβετ Β΄ του Ηνωμένου Βασιλείου, οι πρώην πρόεδροι της Γαλλίας Ζακ Σιράκ και των Η.Π.Α. Μπιλ Κλίντον και Τζίμι Κάρτερ, οι Γερμανοί καγκελάριοι Χέλμουτ Κολ και Γκέρχαρτ Σρέντερ, ο Μιχαήλ Γκορμπατσώφ κ. ά.
Στις διασημότητες από το χώρο των γραμμάτων και της τέχνης περιλαμβάνονται: o Ρώσος βιολοντσελίστας Μστισλάβ Ροστροπόβιτς, ο μαέστρος Χέρμπερτ φον Κάραγιαν, οι τενόροι της όπερας Λουτσιάνο Παβαρόττι, Πλάθιδο Ντομίνγκο και Χοσέ Καρρέρας, οι τραγουδιστές Σαρλ Αζναβούρ, Χούλιο Ιγκλέσιας και Έλτον Τζων, οι ηθοποιοί Πίτερ Ουστίνοφ, Τζέιν Φόντα, Κατρίν Ντενέβ, Ρίτσαρντ Γκιρ, Χάρισον Φορντ, Σάρον Στόουν, το μοντέλο Κλάουντια Σίφερ κ. ά.
